جایگاه خقوق بشر در روابط میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از 1990

جایگاه حقوق بشر در روابط بین الملل در میان مکاتب گوناگون مورد بحث بوده است. واقعگرایی حقوق بشر را به عنوان ابزاری در جهت پیش برد سیاست خارجی می نگرد و در مقابل لیبرالیسم بر اهمیت نقش حقوق بشر و احترام به ارزش های بشری فارغ از منافع ملی تاکید می نماید. ایده حقوق بشر از حقوق طبیعی برآمده است اما بین المللی شدن آن و تنگ شدن حوزه حاکمیت ملی در جهت افزایش احترام به حقوق بشر به شکل وسیعی به تحولات جنگ جهانی دوم و دوره پس از آن مرتبط بوده است که در نهایت به صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر منجر شد. در دوران جنگ سرد کشورهای توسعه یافته غربی از ایدئولوژی حقوق بشر به عنوان ابزار در برابر کشورهای بلوک شرق استفاده می نمودند. آنان نقض حقوق بشر در کشورهای متحد خود را نادیده می گرفتند و به محکوم کردن نقض حقوق بشر در کشورهای سوسیالیستی می پرداختند. در نهایت حقوق بشر یکی از عوامل تاثیرگذار در جهت پایان جنگ سرد و پیروزی لیبرال دموکراسی بود. در دوران پس از سال 1990 و شدت گرفتن روند جهانی شدن بار دیگر ایده حقوق بشر به شکل گسترده ای در سطح بین المللی مورد توجه قرار گرفت و در صدر برنامه کشورهای توسعه یافته به ویژه ایالات متحده در جهت ایجاد تغییرات در جهان قرار گرفت. برخی از کشورهای توسعه یافته حقوق بشر را به عنوان راهنمای سیاست خارجی خود قرار دادند اما تحولات پیش آمده در دوران پس از سال 1990 از جمله برخی مداخلات بشردوستانه و اعمال استانداردهای دوگانه در برخورد با نقض حقوق بشر در کشورهای در حال توسعه نشان داد که نسبت به دوره پیش از سال 1990 تفاوت چندانی در سیاست خارجی کشورهای توسعه یافته در مورد حقوق بشر شکل نگرفته است و در مواقع لازم استفاده ابزاری از حقوق بشر در جهت منافع ملی کشورهای توسعه یافته در دستور کار آنان قرار می گیرد هر چند گاه استثنائاتی دیده شده است. بنابراین از سال 1990 میلادی به بعد، توجه به هنجارهای حقوق بشر در روابط میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه متاثر از منافع ملی کشورهای توسعه یافته بوده است.